zitte

'n sjiljerie van emes dae zitj [1]

MofersBewirk

WirkwaordBewirk

LemmaBewirk

zitte [sedere] /zɪte/

(óneuvergenkelik) 't lief in zónne standj höbbe det 't baovelief rechop steit en rös oppe batse
(óneuvergenkelik) (euverdrechtelik) 'n plaats ingenómmen höbbe
(óneuvergenkelik) (reflexief) gaon [1]
Zitj uch, dao zeen steul genóg.
(modaal) guuef aan det get 'nen doer haet
Die zeen dao gewuuen gaon zitte zoepe.

De hin zitj dao zoea fijn te pikke.
(synoniem) (euvergenkelik) anger waord veur passe (de goje maot zeen)
Det kleid zitj dich wie gegaote.
(koppelwirkwaord) guuef 'n eigesjap aan van get die dao in gewuuenen toestandj neet is
Die buus zitj verstop; dae mót get caustic soda doorhaer.

Mien naas zitj ram toe van die verkaadjigheid.

Raod

Bieje modaal beteikenis wuuert "te" neet ummer gebroek, wie det in 't Nederlandjs waal is. De regel is det "te" ummer volg bieje verbaoge vorm, meh noeatj nao d'n infinitief, boete wen get aanblief (kóntinu) en es vervaelendj of hinjerlik ervare wuuert:

Ich zit hie fijn aerpel te sjèllen in 't zunke. ("zit" is 'ne verbaoge vorm, dus "te")
Ich höb gèn zin veur hie te zitte zanike. ("zitte" is ónverbaogen en infinitief, dus gein "te")
Waat zits toe toch te wawwele/zeivere/knotere/snoeve/giepe. (Me blief kóntinu wawwele enz., waat es vervaelendj of hinjerlik ervare wuuert, dus "te")

Mirk op det in 't lèste veurbeeldj ouch meis spraok is van 'ne verbaoge vorm.

Aafbraeking

zit-te

Aafleijinge

zit, zittendj, zitting
zitbaas, zitbank, zitbenkske, zitvleis, zitstool
aanzitte, achteraanzitte, bezitte, biezitte, ineinzitte, neerzitte, oetzitte, ómzitte, rechzitte, stilzitte, taengezitte, tössezitte, trögkzitte, vaszitte, verzitte, veurzitte

Zagswies

aan zitte/ligke: sónger ruumdje daotösse, mer ouch sónger spanning (gezag van matterjale)
Die sjroef mót neet vaster gedrejdj waere; die mót allein aan zitte.
örges aan zitte (naodrök op aan): get pakke/aanrake wo me van aaf mót blieve
örges aan gezaeten höbbe: get höbbe gebroek, get aangeraak höbbe
achter emes haer zitte
Begiene die zeen neet wie ze sjiene: die zitten achtere gerdiene, en zègke: "Kiek, dao geit t'r miene!" = Begiene zeen neet zowie zie lieke.
blieve zitte: 't zelvendje lieërjaor oppe sjoeal euvernuuj mótte doon
bie emes oppe daak zitte: hipetieëkgaever zeen
Dao zit ich/zits toe mit mie/die good gedraag: Noe zitj ich/zits toe in verlaege-zeen.
Dao zitj get in. (naodrök op in): Det is 'n wichtige, gooj opmirking.
Dao zitj nieks in. (naodrök op nieks):
1. Det is 'n ónwichtige, slechte opmirking.
2. Dae miens is neet aktief of initiatiefriek.
d'rop zitte wie 'ne bók oppe haverkis (aksent op d'rop):
1. hieël zunig zeen mit geldj
2. g'ergerd 'n óntwikkeling volge
3. al good inne gate hajen en wen nuuedig drek ingriepe
euveral mitte naas in zitte:
1. hieël nuusjieërig zeen
2. zich euveral mit meine te mótte mujje
gaw oppe kas zitte: gaw kwaod zeen
ane gróndj zitte:
1. gans kepót zeen (gezag van luuj), gei geldj mieër höbbe
2. gènne kantj mieër oet kónne
mitte henj inne haor zitte: in groeate zörg of perbleme zitte
mit henj en veut aan emes/get vaszitte: geinen aafstandj kónne numme van emes/get
Dae hoeag zitj, kan lieëg valle: Höb neet te väöl respek veur hoeaggeplaatsdje; häöre standj kan ram verangere.
örges mit zitte (naodrök op zitte): e zeker perbleem höbbe, örges las van höbbe
örges euver in zitte
örges óm zitte te springe (naodrök op springe): get in serjeuze maot missen en sterk daohaer oetkieke
inne petoet zitte: in 't gevang zitte
inne pöt zitte: dreuvig of depressief zeen
Me kan aafzeen es m'n hoeag zitj.
nieks doon es get ligke/zitte ... (oppe puntjes kump ummer e wirkwaord): allein ligke/zitte ... (sónger 't voogwaord te!)
stief gezaete zeen: stief zeen inne bein door te lang te zitte
de stróntj kortbie 't hert höbbe zitte: gaw zich ergeren euver (ingebeeldje of gemèndje) wantoestenj
oppen trèk zitte/staon: in 'ne kaje lóchstroum zitte/staon
emes achtere vaere zitte: emes aanzitte toet mieër aktiviteit door op 'm te blieve knotere
Waem zich de/zien vot verbrandj, mót oppe blaor zitte: Waem door eige sjoud inne perbleme kump, mót dao ouch zelf oet zeen te kómme.
wie gegaote zitte / zitte wie gegaote: hieël good passe (gezag van kleier)
zich örges euverhaer zitte: sónger zich te verzitten 'nen óngewinsdjen toestandj akseptere (Nederlandjs: berusten in een ongewenste toestand)
zich örges in zitte (naodrök op zitte): 'n zaak of 'nen toestandj akseptere sónger zich daotaenge te verzitte (Nederlandjs: in een situatie of zaak berusten)
Zit dich; die zeen steul haole: Doe mós nag efkes blieve staon. (Dit wuuert gezag wen te min steul zeen.)
Zit dich; staon is aeve duur: Gank tich meh zitte!
Zitj uch; die zeen steul haole: Geer mótj nag efkes blieve staon. (Dit wuuert gezag wen te min steul zeen.)
Zitj uch; staon is aeve duur: Gaontj g'r uch meh zitte!
gèn zittendje vot höbbe: neet good stil kónne zitte
'n zittendje vot höbbe: neet gaer staon
zitte te ... (gevolg door 'nen infinitief, wie ouch ligke te ...): kóntinu en hinjerlik get doon
Waat zits toe toch te wawwele/zeivere/knoetere/snoeve/giepe.
zitte/ligke te piemmele: zich ónaangenaam vervaelendj gedrage
op zwart zaod zitte: hieël zwaor geldjgebraek höbbe

VerveugingBewirk

		ich		doe		det		veer		geer		zie		deilwaord
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison
hujigen tied	sjrif	zit		zits		zitj		zitte	zitten	zitj		zitte	zitten	zittendj
hujigen tied	IPA	/zɪt/	/zɪd/	/zɪts/	/zɪdz/	/zɪc/	/zɪɟ/	/zɪte/	/zɪten/	/zɪc/	/zɪɟ/	/zɪte/	/zɪten/	/zɪteɲɟ/
vergangen tied	sjrif	zaat zoot		zaats zoots		zaat zoot		zote	zoten	zootj		zote	zoten	gezaete	gezaeten
vergangen tied	IPA	/zá:t/ /zò:t/	/zá:d/ /zò:d/	/zá:ts/ /zò:ts/	/zá:dz/ /zò:dz/	/zá:t/ /zò:t/	/zá:d/ /zò:d/	/zò:tə/	/zò:tən/	/zò:c/	/zò:ɟ/	/zò:tə/	/zò:tən/	/ɣə'zɛ́:te/	/ɣə'zɛ́:ten/
vergangen tied (kónjunktief)	sjrif	zoot		zoots		zoot		zote	zoten	zootj		zote	zoten	gezaete	gezaeten
vergangen tied (kónjunktief)	IPA	/zò:t/	/zò:d/	/zò:ts/	/zò:dz/	/zò:t/	/zò:d/	/zò:tə/	/zò:tən/	/zò:c/	/zò:ɟ/	/zò:tə/	/zò:tən/	/ɣə'zɛ́:te/	/ɣə'zɛ́:ten/
gebi-jjendje wies	sjrif			zit!				zitte-v'r		zitj!
gebi-jjendje wies	IPA			/zɪt/	/zɪd/			/zɪtever/		/zɪc/	/zɪɟ/
substantivering		infinitief		gerundium I		gerundium II		supinum				participium
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal		liaison		radikaal		liaison
	sjrif	zitte	zitten	gezit ó		zitte	zitten	zittentaere		zittentaeren		gezitte		gezitten
	IPA	/zɪte/	/zɪten/	/ɣə'zɪt/	/ɣə'zɪd/	/zɪte/	/zɪten/	/zɪten̥'tɛ̀:re/		/zɪten̥'tɛ̀:ren/		/ɣə'zɪte/		/ɣə'zɪten/

In anger spraokeBewirk

[1]

Arabisch: جلس^(ar:)
Fins: istua
Frans: être assis
Hindi: बैठना^(hi:)
Ieslandjs: sitja
Ingels: sit
Nederlandjs: zitten
Pruus: sitzen
Sjinees: 坐^(zh:), 呮^(zh:)
Spaans: estar sentado
Zweeds: sitta

WirkwaordBewirk

LemmaBewirk

zitte [ponere] /zɪte/

(euvergenkelik) 'n plaats gaeve
(euvergenkelik) op 'n bepaoldje meneer sjikke
(euvergenkelik) klaor make (gezag van kóffe en tieë)
(euvergenkelik) get opsjrieve (gezag van 'n handjteikening)
(reflexief) vas of vaster waere
Die moer mót zich ieës nag zitten ieër v'r dao-aan wiejer kónne metsele.
(euvergenkelik) lètters naevenein plaats det mieër aafdrökke gemaak kónne waere ('n aad ambach)
(synoniem) anger waord veur vaszitte [ponere]
(synoniem) anger waord veur paote
Ich zit dao 'n paar rieje staakboeane.
(synoniem) anger waord veur boewe
Die twieë höbbe zich oppe plaats van die aaj boerderie 'nen tempel laote zitte.

Aafbraeking

zit-te

Variaasje

†zètte

Aafleijinge

gezatj, óngerzitter, zat, zats, zèt, zitsel
aafzitte, aanzitte, achteraanzitte, bezitte, biezitte, ewegzitte, ineinzitte, inzitte, neerzitte, oetzitte, ómzitte, óntzitte, opzitte, rechzitte, trögkzitte, vaszitte, verzitte, veurzitte, wegzitte
zitmael

Zagswies

al/alles oppe kop zitte: örges einen óngerein van make
e gebraoke bein zitte
emes de kop tösse twieë oeare zitte: 'n lichte dreigement, wie van volwassene taenge kinjer die streek oethaole
Ich zit dich de kop tösse twieë oeare.
emes mitte kop oppe windj zitte: emes veur zie laevesóngerhaad laote gaon wirke
de meiboum zitte
emes 't mets oppe kael zitte: emes ónger zwaoren drök zitte
gènne stap zitte: neet in bewaeging kómme
gènne stap örges zitte: op 'n plaats bewós neet kómme
emes op 'ne stómp zitte: daoveur zorge det emes anges nimmieë vrie kan hanjele
taengenein aop zitte: zowaal anen eine kantj es anen angere kantj van 'n ruumdje (wie 'n kamer) aop zitte (gezag van deuren en rame)
Zit die rame meh taengenein aop; dan kan 't effekes get doorwejje.
de tent/zaak/get oppe kop zitte: örges 'nen óngerein van make
emes inne zeik zitte: emes belachelik make, emes veure gek haje
zich d'rneer/t'rneer zitte > neerzitte
zich get d'rin zitte: hieël väöl aete, duchtig dooraete
zich get inne kop zitte:
1. get good in zien ónthaad opnumme
2. örges 'n obsessie van make
zich get oete kop zitte: 'n inbeelding kwietrake, get waat me zich bedach haet loslaote

VerveugingBewirk

		ich		doe		det		veer		geer		zie		deilwaord
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison
hujigen tied	sjrif	zit		zits		zitj		zitte	zitten	zitj		zitte	zitten	zittendj
hujigen tied	IPA	/zɪt/	/zɪd/	/zɪts/	/zɪdz/	/zɪc/	/zɪɟ/	/zɪte/	/zɪten/	/zɪc/	/zɪɟ/	/zɪte/	/zɪten/	/zɪteɲɟ/
vergangen tied	sjrif	zat		zats		zat		zatte	zatten	zatj		zatte	zatten	gezatj
vergangen tied	IPA	/zat/	/zad/	/zats/	/zadz/	/zat/	/zad/	/zatə/	/zatən/	/zac/	/zaɟ/	/zatə/	/zatən/	/ɣə'zac/	/ɣə'zaɟ/
gebi-jjendje wies	sjrif			zit!				zitte-v'r		zitj!
gebi-jjendje wies	IPA			/zɪt/	/zɪd/			/zɪtever/		/zɪc/	/zɪɟ/
substantivering		infinitief		gerundium I		gerundium II		supinum				participium
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal		liaison		radikaal		liaison
	sjrif	zitte	zitten	gezit ó		zitte	zitten	zittentaere		zittentaeren		gezitte		gezitten
	IPA	/zɪte/	/zɪten/	/ɣə'zɪt/	/ɣə'zɪd/	/zɪte/	/zɪten/	/zɪten̥'tɛ̀:re/		/zɪten̥'tɛ̀:ren/		/ɣə'zɪte/		/ɣə'zɪten/

In anger spraokeBewirk

[1]

Frans: mettre, placer, positionner
Ingels: put^(en:), set, place
Nederlandjs: zetten
Pruus: setzen
Sjinees: 寔^(zh:)
Spaans: apostar
Tagalog: ilagay^(tl:)
Viëtnamees: để^(vi:)
Zweeds: sätta, placera

Zelfstenjig naamwaordBewirk

Neet-lemmaBewirk

zitte ó /zɪte/

(gerundium) gerundium II van zitte

Raod

Deze vorm (gerundium II taenge I) geldj es (neutraal) spraokgebroek sónger negatieve bieklank.

De vörm vanne wirkwäörd "zitte (sedere)" en "zitte (ponere)" kómmen hie euverein.

Aafbraeking

zit-te

VerbugingBewirk

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	zitte	zitten	—
nom.	IPA	/zɪte/	/zɪten/	—
dim.	sjrif	—		—
dim.	IPA	—		—
dat.	sjrif	zitte	zitten	—
dat.	IPA	/zɪte/	/zɪten/	—

WirkwaordBewirk

Neet-lemmaBewirk

zitte /zɪte/

(neet-lemma) mieëveljigen ieëste-persoeansvorm (veer) innen hujigen tied van zitte
(neet-lemma) mieëveljigen derdje-persoeansvorm (zie) innen hujigen tied van zitte

Raod

De vörm vanne wirkwäörd "zitte (sedere)" en "zitte (ponere)" kómmen hie euverein.

Aafbraeking

zit-te