staon

Mofers

Wirkwaord

Lemma

staon /stɒ́:n/

1. (óneuvergenkelik) zich rechop in 'nen toestandj van rös gezatj höbbe

   Stank stil; anges kan ich dich die maote neet opmaete.

2. (óneuvergenkelik) zich op 'n bestumdje plaats bevinje

   Ich staon noe bie de brögk.

   Die kirk steit naeve d'n aje berg.

3. (óneuvergenkelik) aafgewirk zeen op 'n stevige meneer

   Zoea, det steit; dao hove v'r nieks mieër aan te doon.

4. (óneuvergenkelik) (euverdrechtelik) neet mitten tied mitgaon

   Doe steis mit die wiej bókse; die haet geine mieër aan noe.

5. (koppelwirkwaord) 'n zeker wirking höbbendj, in 'ne zekeren toestandj zeen

   Steit 't wasmesjien al aan?

   De baek steit druueg.

Aafbraeking

• staon

Aafleijinge

• baovestäöndje, stäönder, stendig, stenjer, veuraanstäöndje
• aafstaon, aanstaon, achterstaon, aopstaon, bestaon, biestaon, doorstaon, d'ropstaon, druuegstaon, instaon, klaorstaon, losstaon, misstaon, oetstaon, óntstaon, opstaon, stilstaon, taengestaon, toestaon, vasstaon, verstaon, veurstaon

Verwantje wäörd

• standj
• ligke te ..., zitte te ...

Zagswies

• de kop örges neet haer höbbe staon
• Det zów dich/... net staon
• d'rop staon: (nette) kleier aan höbbe
• d'rop staon wie 'ne baedelieër: geklèdj gaon wie 'ne baedelieër, hieël ónverzorg geklèdj zeen
• d'rop staon wie 'ne fóddelekrieëmer: geklèdj gaon wie 'ne fóddelekrieëmer, hieël ónverzorg geklèdj zeen
• d'rop staon wie gelieëndj: slordig geklèdj zeen
• emes bezeike wo d'r bie steit
• gestangen höbbe: gedèk zeen door 'ne bieër (gezag van 'n kreem)
• Laot staon det ...
• mitte móndj vol tenj staon: in verlaege-zeen zwiege
• (neet) rech inne sjoon staon: (neet) gans rechoet of ieërlik zeen
• oet 't loead staon: neet in ein lien mit middelpuntj vanne werreld zeen, neet häöks oppe horizon staon
• Op ei bein kóns se neet staon: Doe mós mieër es ein porsie numme.
• op 'n oear gaon staon: gaon slaope
• oppe kop kónne gaon staon (naodrök op kop): doon waat me wiltj

  Doe kóns oppe kop gaon staon, mer ich help tich neet mieë wens te-n inne ieëlenj kums.

• oppen trèk zitte/staon: in 'ne kaje lóchstroum zitte/staon
• op sjerp staon: eder moment kónnen aafgaon, ómplóffen, opkieppen of invalle (neet euverdrechtelik gezag van luuj)
• örges haer staon (naodrök op haer): 'n vaste laevesgewuuente höbbe

  Ajers staon d'rhaer op oer en tied te aete.

• de kop örges neet haer höbbe staon: zich örges neet mit wille besjeftige, get neet wille doon oet geveulsraejes
• staon te ... (mit 'nen infinitief van e wirkwaord):
  1. (modaal) guuef 'nen doer of e begin aan, meis ónger 't [1]

     Dae steit boete Jan te belle.

  2. (modaal) kóntinu en hinjerlik get doon

     Waat steis toe toch te sproeze/gechte/sjrieëve.

  3. (modaal) guuef aan det get bedreigendjs geit gebeure

     Dao staon dónderköp aan te kómme.

• staon te hampele: op 'n ónhenjige, lómpe meneer staon te wirke
• staon wie 'n tang op e verke: gans misstaon
• 't good op emes höbbe staon (naodrök op staon): emes goodgezindj zeen
• 't Water steit/stóng mich/dich/... inne móndj.
• taengenein aop staon: zowaal anen eine kantj es anen angere kantj van 'n ruumdje (wie 'n kamer) aop staon (gezag van deuren en rame)
• Vraoge steit vrie: 'n Vraog stèlle maag ummer.
• veur paol staon: veur sjöt staon
• Zit dich; staon is aeve duur: Gank tich meh zitte!
• Zitj uch; staon is aeve duur: Gaontj g'r uch meh zitte!

Verveuging

		ich		doe		det		veer		geer		zie		deilwaord
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison
hujigen tied	sjrif	staon		steis		steit steitj		staon		staontj		staon		staondje stäöndje
	IPA	/stɒ̀:n/		/stɛ́i̯s/	/stɛ́i̯z/	/stɛ́i̯t/ /stɛ́i̯c/	/stɛ́i̯d/ /stɛ́i̯ɟ/	/stɒ́:n/		/stɒ̀:ɲ̊c/	/stɒ̀:ɲɟ/	/stɒ́:n/		/stɒ̀:ɲɟə/ /stœ̀:ɲɟə/
verstangen tied	sjrif	stóng ↓sting		stóngs ↓stings		stóng ↓sting		stónge ↓stinge	stóngen ↓stingen	stóng †stóngk ↓sting		stónge ↓stinge	stóngen ↓stingen	gestange	gestangen
	IPA	/stʊ̀ŋ/ /stɪ̀ŋ/	/stʊ̀ŋ/ /stɪ̀ŋ/	/stʊ̀ŋ̊s/ /stɪ̀ŋ̊s/	/stʊ̀ŋz/ /stɪ̀ŋz/	/stʊ̀ŋ/ /stɪ̀ŋ/	/stʊ̀ŋ/ /stɪ̀ŋ/	/stʊ́ŋə/ /stɪ̀ŋe/	/stʊ́ŋən/ /stɪ̀ŋen/	/stʊ̀ŋ/ /stʊ̀ŋg/ /stɪ̀ŋ/		/stʊ́ŋə/ /stɪ̀ŋe/	/stʊ́ŋən/ /stɪ̀ŋen/	/ɣə'stáŋə/	/ɣə'stáŋən/
gebi-jjendje wies	sjrif			stank! †standj!				staone-v'r		staontj! ↓staotj!
	IPA			/stáŋ̊k/	/stáŋg/			/stɒ́:nəvər/		/stɒ̀:ɲ̊c/ /stɒ̀:c/	/stɒ̀:ɲɟ/ /stɒ̀:ɟ/
				/stáɲɟ/
substantivering		infinitief		gerundium I		gerundium II		supinum				participium
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal		liaison		radikaal		liaison
	sjrif	staon		gestanks ó		staon		staonentaere		staonentaeren		gestaon
	IPA	/stɒ́:n/		/ɣə'stáŋ̊ks/	/ɣə'stáŋgz/	/stɒ́:n/		/stɒ́:nən̥'tɛ̀:re/		/stɒ́:nən̥'tɛ̀:ren/		/ɣə'stɒ́:n/

Raod

De gebejendje wies kan waere samegeveug mit 't waord "meh"/"mer": stammeh, stammer.

Bakkes guuef in losstäöndj verbandj al 't taengewuuerdig deilwaord stäöndje.

In anger spraoke

[1]

Frans: être debout Iers-Gaëlisch: seas(ga:) Ingels: stand(en:) Koreaans: 서다(ko:) Nederlandjs: staan

Pruus: stehen(de:) Russisch: стоять(ru:) Sjinees: 立(zh:) Spaans: estar en pie Zweeds: stå

Zelfstenjig naamwaord

Neet-lemma

staon ó /stɒ́:n/

1. (gerundium) gerundium II van staon
   

Raod

Deze vorm (gerundium II taenge I) geldj es (neutraal) spraokgebroek sónger negatieve bieklank.

Aafbraeking

• staon

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	staon		—
	IPA	/stɒ́:n/		—
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—
dat.	sjrif	staon		—
	IPA	/stɒ́:n/		—

Wirkwaord

Neet-lemma

staon /stɒ̀:n/

1. (neet-lemma) inkelveljigen ieëste-persoeansvorm (ich) innen hujigen tied van staon

Aafbraeking

• staon

Wirkwaord

Neet-lemma

staon /stɒ́:n/

1. (neet-lemma) mieëveljigen ieëste-persoeansvorm (veer) innen hujigen tied van staon
2. (neet-lemma) mieëveljigen derdje-persoeansvorm (zie) innen hujigen tied van staon

Aafbraeking

• staon