toe

Mofers

Bieveugelik naamwaord

Lemma

toe /tù:/ > /tú:/

mit es eigesjap det me dao neet doorhaer kan kómmen of det me dao neet in kan gaon, lestig door te dringe
Dooch die kraan 'ns toe; dalik löp 't bad euver.

De winkel is noe toe; v'r zólle morge mótte gaon.
kort op einanger aangeslaote, mit min ruumdje daotösse
Van ederein haet hae de toetste haore.

Dao is 'n toe begrujjing in dae bós.

Aafbraeking

toe

Net get anges gesjreve

toe-

Synoniem

geslaote

Antoniem

aop

Aafleijinge

toeheid
halftoe, lóchtoe, watertoe
toedoon, toedrejje, toeduje, toegaon, toehouwe, toeklatse, toeknakke, toekniepe, toemake, toemetsele, toenaegele, toenejje, toesmiete, toetummere, toetrèkke, toevoge

Verwantje wäörd

Zagswies

En doe en doe en doe kneep de koe häör gaat toe: Me mót neet te dök achterein de wäördjes en doe gebroeke (veural gezag taenge kinjer).
gein oug toe höbbe gadj: bao kóntinu wakker op 't bèd gelaegen höbbe
mitte ouge toe: sónger te kieke, moteloos, sónger oriëntatieperbleme
'n toe doeas: 'n aafgeslaote doeas, 'n doeas wo d'n dèksel op zitj
toe haor(e): 'n haorbegrujjing wobie de haor kort opein staon
toe höbbe: neet aop (in bedrief) zeen van winkels, gesjefter of kefees
Wie kan 't det Tiesse vandaag zoea vreug toe haet? Normaal höbbe die väöl langer aop.
toewe mis: 'ne mis wobie hieël min zich is
toewe raenge: raenge wobie hieël väöl inèns oete lóch vèltj
'n oug/uigske toe doon/make: 'n ónregelmaotigheid verdrage

Verbuging

		inkelvaad						mieëvaad		predikatief
		mannelik		vrouwelik		ónziejig		mieëvaad		geslechtelik		ónziejig
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison
positief	sjrif	toewe	toewen	toe		toe		toe		toe		toet
positief	IPA	/tùwə/	/tùwən/	/tù:/		/tú:/		/tù:/		/tú:/		/tú:t/	/tú:d/
kómparatief	sjrif	toewere	toeweren	toewer		toewer		toewer		toewer		toewert
kómparatief	IPA	/tùwərə/	/tùwərən/	/tùwər/		/tùwər/		/tùwər/		/tùwər/		/tùwər̥t/	/tùwərd/
superlatief	sjrif	toetste	toetsten	toetste		toetste		toetste		toetste		toetste
superlatief	IPA	/tù:tstə/	/tù:tstən/	/tù:tstə/		/tù:tstə/		/tù:tstə/		/tù:tstə/		/tù:tstə/
partitief	sjrif											toets
partitief	IPA											/tù:ts/	/tù:dz/

		inkelvaad	mieëvaad
flexieadverbiaal (positief)	sjrif	(wie) toets (toe)	(wie) toetj (geer)
flexieadverbiaal (positief)	IPA	/wì: tù:ts tú:/	/wì: tù:c ʝ̊é:r/
flexieadverbiaal (kómparatief)	sjrif	(wie) toewers (toe)	(wie) toewertj (geer)
flexieadverbiaal (kómparatief)	IPA	/wì: tùwər̥s tú:/	/wì: tùwər̥c ʝ̊é:r/

Raod

Hiebaove steit de nujer oetspraok; de aaj vorm zeen oetsloetendj mit stoeattoean. De flexieadverbiale waeren ouch oetgespraoke mit sleiptoean.

In anger spraoke

[1]

Fins: suljettu^(fi:)
Frans: fermé^(fr:), clos^(fr:)
Ingels: closed^(en:), shut^(en:)
Malagassisch: akatona^(mg:), akimpy^(mg:), arindrina^(mg:)
Nederlandjs: dicht^(nl:), toe, gesloten^(nl:)

Pruus: geschlossen^(de:), zu^(de:)
Spaans: cerrado
Welsh (Wales): ar gau^(cy:)
Zweeds: stängd, sluten

[2]

Fins: tiheä
Frans: dense
Grieks (nuuj): αδιαπέραστος^(el:)
Ieslandjs: þéttur^(is:), þykkvaxinn^(is:)
Ingels: dense
Nederlandjs: dicht^(nl:)

Noors (Bokmål): tett^(no:)
Noors (Nuujnoors): tett^(nn:)
Pruus: dicht^(de:)
Sjinees: 密^(zh:), 靉^(zh:), 靆^(zh:)
Spaans: denso
Zweeds: tät

Biewaord

Lemma

toe /tù:/

guuef aan det 't geneumdje de grens van get vörmp

Raod

Dit waord kump meis veur es 'n achtergestèldj biewaord nao 't veurzitsel "toet".

't Wuuert noeatj gebroek in samespeel mit 't veurzitsel "nao". Daoveur waere anger kónstruksjes gebroek:

Waar ga je naartoe? = Wo geis toe op aan? of Wo geis toe haer?
Zij zijn naar huis toe gegaan. = Zie zeen heives gegange.

Aafbraeking

toe

Aafleijinge

Zagswies

d'raan toe gaon: op 'n normaal meneer verloupe, zoea gaon wie 't normaal geit (Nederlandjs: reilen en zeilen)
Ich vraog mich toch aaf wie det bie die in 't hoeshaje d'raan toe geit.
Det is toet dao aan toe: Det num ich veur leef al is 't verwietbaar.
Des toe taenge mich sjrieëfs is toet dao aan toe, meh des toe zoea kwaod euver bèstemoder kals kan ich neet aanhuuere.
toet dan toe: toetaan 't aangegaeve moment det nag mót kómme
toet noe toe: toetaan dit moment
Toet noe toe höb ich nannieks zinvols oet dae gek huuere kómme.

In anger spraoke

[1]

Nederlandjs: toe

Biewaord

Neet-lemma

toe /tù:/ > /tú:/

(neet-lemma) op 'n [↑] meneer

Aafbraeking

toe

Verbuging

		adverbiaal
		radikaal	liaison
positief	sjrif	toe
positief	IPA	/tú:/
kómparatief	sjrif	toewer
kómparatief	IPA	/tùwər/
superlatief	sjrif	toetste
superlatief	IPA	/tù:tstə/

Bieveugelik naamwaord

Neet-lemma

toe /tù:/

(neet-lemma) vrouwelike vorm inne positief van toe
(neet-lemma) mieëveljelike vorm inne positief van toe

Aafbraeking

toe

Biewaord

Neet-lemma

toe /tù: ~ tu̽/

(neet-lemma) vorm mit thornversjuving van doe

Raod

Allewiel kump deze vorm ouch veur in ómstenjigheje wo normaal gèn thornversjuving optruuedj.

Aafbraeking

toe

Persuuenlik veurnaamwaord

Neet-lemma

toe /tú: ~ tu̽/

(neet-lemma) vorm mit thornversjuving van doe
Höbs toe waal 'ns gezeen wie dae oetzuutj?

Aafbraeking

toe

Aafleijinge

toezelf

Voogwaord

Neet-lemma

toe /tù: ~ tu̽/

(neet-lemma) (óngersjikkendj) vorm mit thornversjuving van doe

Raod

Allewiel kump deze vorm ouch veur in ómstenjigheje wo normaal gèn thornversjuving optruuedj.

Aafbraeking

toe

Verveuging

		voogwaord	persoean
vrie	sjrif	toe
vrie	IPA	/tù:/
2 iv.	sjrif	toes	te se
2 iv.	IPA	/tù:s/	/(t)ə/
2 mv.	sjrif	toetj	g'r
2 mv.	IPA	/tù(:)c/	/çə̽r/