óm

Mofers

Veurzitsel

Lemma

óm /ʊ́m ~ ʊ̀m/

1. plaats (statisch):
   1. guuef aan det get aan alskantjen örges van is: d'n haof ligk óm 't hoes
2. plaats (dynamisch):
   1. guuef aan det get zich aan alskantje van get bewaeg: die vleeg zitj kóntinu óm mich haer te vlege
3. tied:
   1. guuef aan vanaaf óngevieër wielaat get begintj: ich bön óm vief oere dao

Raod

Veur oearsprónk is dit e veurzitsel det d'n akkuzatief noom.

óm wuuert neet gebroek veur e doel; daoveur gebroek me veur:

• Ich kóm veur raod.
• Ich kóm veur te helpe.

Aafbraeking

• óm

Aafleijinge

• óm-, ómgank, ómhaer, ómhoeag, ómkrink, ómlieëg, ómtrèk, ómslaag, ómstandj, ómstebeurt, ómstreek, ómvank, ómwaeg, ómzus
• achteróm, angesóm, boetenóm, dao-óm, daoróm, d'róm, goodóm, halvóm, hieóm, hiejeróm, hieróm, kortóm, rónjelóm, wieróm, woróm, zoearóm

Verwantje wäörd

• róndj

Zagswies

• d'n daag óm kriege: door 'ne misseliken daag haer kómme
• mit óm en nao
• óm en óm:
  1. zoeaget, óngevieër

     Dae jas kwaam óm en óm fieftig euro.

  2. ómstebeurt, ein veur ein

     Es v'r óm en óm die plantje paoten is det zoea gedaon.

• óm gaon/zeen: zoer waere/zeen (gezag van mèlk)

  Die mèlk is óm; es se die drinks wuuers se krank.

• Ómme (god)nondedju neet! = Hieël zeker neet!
• ómmen doon van: kortbie 'ne bepaoldjen tied (wuuert vervange door "róndj")

  Zoea ómmen doon van middig kóm ich uch det breer make.

• óm middig: róndj 't middigoer

Verbuging

		predikatief		inkelvaad mannelik		inkelvaad vrouwelik	inkelvaad ónziejig		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison		radikaal	liaison
nom.	sjrif	óm		ómme	ómmen	ómme	óm 't		ómme
	IPA	/ʊ́m/		/ʊ́mə/	/ʊ́mən/	/ʊ́mə/	/ʊ́mət/	/ʊ́məd/	/ʊ́mə/
dat.	sjrif	óm		†ómgene	†ómgenen	†ómgen	†ómge	†ómgen	†ómgen †ómge
	IPA	/ʊ́m/		/ʊ́mɣənə/	/ʊ́mɣənən/	/ʊ́mɣən/	/ʊ́mɣə/	/ʊ́mɣən/	/ʊ́mɣən/ /ʊ́mɣə/

In anger spraoke

[1]

• Faeruuers: um^(fo:)
• Frans: autour
• Ieslandjs: um^(is:)
• Ingels: around^(en:)
• Nederlandjs: om
• Oekraïens: коло^(uk:)
• Pruus: um^(de:)
• Spaans: alrededor de
• Zweeds: om, omkring

Bieveugelik naamwaord

Lemma

óm /ʊ̀m/ > /ʊ́m/

1. (predikatief) rot (van aeteswaar), bedórve

   Det vleis is óm; es ich dich waas zów ich det nimmieër aete.

Aafbraeking

• óm

Zagswies

• óm gaon/zeen: zoer waere/zeen (gezag van mèlk)

  Die mèlk is óm; es se die drinks wuuers se krank.

In anger spraoke

• Frans: tourné^(fr:)
• Ingels: spoiled
• Nederlandjs: bedorven

Achterzitsel

Lemma

óm /ʊ̀m/ > /ʊ́m/

1. gepospositioneerde vorm van óm: 't hoes óm

Aafbraeking

• óm

Biewaord

Lemma

óm /ʊ́m/

1. neet-wirkwäördelike res van e wirkwaord beginnendj mit óm-

Aafbraeking

• óm

Tössewirpsel

Lemma

óm! /ʊ̀m/

1. kómmando veur 'n koe det die ane kantj mót (meis mit 'nen tik ane ziej wo die op aan mót)

Aafbraeking

• óm

Zagswies

• Óm mit dich!

Voogwaord

Lemma

óm /ʊ̀m ~ ʊ̽m/

1. (naevesjikkendj) guuef 'n raejen of 'n oearzaak aan

   Ich zègk dich det óm dae haet anger luuj ouch betoep.

   Vandaag waas 't ouch je effekes get later wore, óm den zeen v'r 'nt wirke.

   Vanoete sjuur kóns se-n 't mesjiens nag zeen, óm det is allemaol 'n leime moer dao.

Raod

't Gebroek van dit waord es naevesjikkendj voogwaord is hieël flot achteroetgegangen en kump allein nag veur bie de aadste spraekers.

De kómbenaasje om te veur 'n oetwirking aan te gaeven in 't Nederlandjs kump neet veur in 't Mofers; det mót veur te zeen: Ich drink gei beer mieë veur aaf te valle.

Es de oetwirking neet 't wichtigste is, meh juus de hanjeling, dan luuetj m'n 't gans eweg:

• Miena góng midden inne nach eweg baeje.
• Veer gaon ummer nao de Boum danse.

Aafbraeking

• óm

Synoniem

• went

Verwantje wäörd

• ómdet

Verveuging

		voogwaord		persoean
vrie	sjrif	óm
	IPA	/ʊ̀m/
2 iv.	sjrif	óms		te se
	IPA	/ʊ̀m̥s/		/(t)ə/
2 mv.	sjrif	ómp		g'r
	IPA	/ʊ̀m̥p/		/çə̽r/

Raod

De verveugdje vörm waere neet väöl gebroek.

In anger spraoke

• Frans: car, parce que
• Ingels: for^(en:)
• Nederlandjs: want
• Pruus: denn
• Spaans: pues, porque
• Tagalog: sapagkat^(tl:)
• Zweeds: för