det
Mofers bewirk
Aanwiezendj veurnaamwaord bewirk
Lemma bewirk
det /dæt/
- (inkelvaad, nominatief, distaal) verwies nao 'n zaak of e veurwerp det grammatikaal ónziejig is en zich neet drek inne ómgaeving, d'n tied of de gedachte bevindj
- Det waat dae gister zag is gaar neet waor!
- Det is 't sjoonste waat emes mich gezag haet!
- (inkelvaad, nominatief, distaal) verwies nao get det es bekindj vróngerstèldj wuuert
- Det hoes van dae Paul steit al hieël lang laeg.
- (distaal) algemein waord veur mit te verwieze
- Det zeen bieëster die me neet binne kan haje.
- Aafbraeking
- det
- Variaasje
- (mit paragogische sjwa) dette
- (mit is): deh's
- Aafleijinge
- Verwantje wäörd
- Zagswies
- Neet veur dit of det: Ich mein nieks anges (heimeliks) es waat ich tich zègk.
- Neet veur dit of det, meh die aafgetratsjdje sjoon mós se toch ech 'ns wegsmiete.
- Vermeljing
- Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 99.
Grammaer bewirk
Veur naodrök te ligke kan m'n 't aanwiezendj veurnaamwaord kómbinere mit 'n ónbestump veurnaamwaord (döks versterk mit e biewaord): Det ei paerd dao inne wei, wèts toe van waem det is?
Veur oetligk euvere vörm op "geen-", 't biewaord "dao" enne thornversjuving, zuuch: dae.
Taofel bewirk
distaal | mannelik | vrouwelik | ónziejig | mieëvaad | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
radikaal | liaison | radikaal | liaison | radikaal | liaison | radikaal | liaison | ||
nominatief | sjrif | dae | (daen) | die | det | die | |||
IPA | /dɛ́:/ | (/dɛ́:n/) | /dì:/ | /dæt/ | /dæd/ | /dì:/ | |||
akkuzatief datief |
sjrif | daen | die | det | die | ||||
IPA | /dɛ̀:n/ | /dì:/ | /dæt/ | /dæd/ | /dì:/ | ||||
spatiaal | sjrif | †gene | †genen | †geen | †gee | †geen | †geen | ||
IPA | /ʝé:ne/ | /ʝé:nen/ | /ʝè:n/ | /ʝé:/ | /ʝé:n/ | /ʝè:n/ | |||
distaal mit thornversjuving |
mannelik | vrouwelik | ónziejig | mieëvaad | |||||
radikaal | liaison | radikaal | liaison | radikaal | liaison | radikaal | liaison | ||
nominatief | sjrif | tae | (taen) | tie | tet | tie | |||
IPA | /tɛ́:/ | (/tɛ́:n/) | /tì:/ | /tæt/ | /tæd/ | /tì:/ | |||
akkuzatief datief |
sjrif | taen | tie | tet | tie | ||||
IPA | /tɛ̀:n/ | /tì:/ | /tæt/ | /tæd/ | /tì:/ | ||||
proximaal | mannelik | vrouwelik | ónziejig | mieëvaad | |||||
radikaal | liaison | radikaal | liaison | radikaal | liaison | radikaal | liaison | ||
nominatief | sjrif | deze | dezen | dees | dit | dees | |||
IPA | /dé:ze/ | /dé:zen/ | /dè:s/ | /dè:z/ | /dɪt/ | /dɪd/ | /dè:s/ | /dè:z/ | |
genitief | sjrif | †deze | †dezen | †dezer | †deze | †dezen | †dezer | ||
IPA | /dé:ze/ | /dé:zen/ | /dé:zer/ | /dé:ze/ | /dé:zen/ | /dé:zer/ | |||
proximaal mit thornversjuving |
mannelik | vrouwelik | ónziejig | mieëvaad | |||||
radikaal | liaison | radikaal | liaison | radikaal | liaison | radikaal | liaison | ||
nominatief | sjrif | teze | tezen | tees | tit | tees | |||
IPA | /té:ze/ | /té:zen/ | /tè:s/ | /tè:z/ | /tɪt/ | /tɪd/ | /tè:s/ | /tè:z/ | |
genitief | sjrif | †teze | †tezen | †tezer | †teze | †tezen | †tezer | ||
IPA | /té:ze/ | /té:zen/ | /té:zer/ | /té:ze/ | /té:zen/ | /té:zer/ |
In anger spraoke bewirk
[1]
Betrèkkelik veurnaamwaord bewirk
Lemma bewirk
det /dæt/
- ónziejige vorm van dae
- Aafbraeking
- det
Verveuging bewirk
voogwaord | persoean | |||
---|---|---|---|---|
vrie | sjrif | det | ||
IPA | /dæt/ | /dæd/ | ||
2 iv. | sjrif | des | te se | |
IPA | /dæs/ | /(t)e/ | ||
2 mv. | sjrif | detj | g'r | |
IPA | /dæc/ | /çe̽r/ |
- Raod
Naeve de vorm des huuert m'n allewiel ouch de vorm dets.
Lidwaord bewirk
Lemma bewirk
det /dæt/
- ónziejige vorm van dae
- Aafbraeking
- die
- Variaasje
- (onbenaodrök) 't
- Raod
Wie alle beklemtoeandje lidwäörd nump 't gebroek aaf en wuuert t'r ummer mieë vervange doren ónbeklemtoeandje vorm "'t".
Veur wiejeren oetligk, zuuch: dae.
- Aafleijinge
- Verwantje wäörd
- Vermeljing
- Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 99.
Verbuging bewirk
mannelik | vrouwelik | ónziejig | mieëvaad | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
radikaal | liaison | radikaal | liaison | radikaal | liaison | radikaal | liaison | ||
ónbenaodrök | sjrif | de | d'n | de | 't | de | |||
†d'r | |||||||||
IPA | /də/ | /dən/ | /də/ | /d/ | /ət/ | /əd/ | /də/ | /d/ | |
/dər/ | |||||||||
gróndjvorm | sjrif | dae | (daen) | die | det | die | |||
IPA | /dɛ́:/ | (/dɛ́:n/) | /dì:/ | /dæt/ | /dæd/ | /dì:/ | |||
akkuzatief datief |
sjrif | daen | die | det | die | ||||
IPA | /dɛ̀:n/ | /dì:/ | /dæt/ | /dæd/ | /dì:/ | ||||
nao veurzitsel | sjrif | †g'ne | †g'nen | †g'n | †ge | †g'n | †ge †g'n | ||
IPA | /ɣənə/ | /ɣənən/ | /ɣən/ | /ɣə/ | /ɣən/ | /ɣ(ə)/ /ɣən/ | |||
mit thornversjuving | mannelik | vrouwelik | ónziejig | mieëvaad | |||||
radikaal | liaison | radikaal | liaison | radikaal | liaison | radikaal | liaison | ||
ónbenaodrök | sjrif | te | t'n | te | 't | te | |||
†t'r | |||||||||
IPA | /tə/ | /tən/ | /tə/ | /t/ | /ət/ | /əd/ | /tə/ | /t/ | |
/tər/ | |||||||||
gróndjvorm | sjrif | tae | (taen) | tie | tet | tie | |||
IPA | /tɛ́:/ | (/tɛ́:n/) | /tì:/ | /tæt/ | /tæd/ | /tì:/ | |||
akkuzatief datief |
sjrif | taen | tie | tet | tie | ||||
IPA | /tɛ̀:n/ | /tì:/ | /tæt/ | /tæd/ | /tì:/ |
In anger spraoke bewirk
Ónbestump veurnaamwaord bewirk
Lemma bewirk
det /dæt/
- (sterk-verajerd) óngebroekelike vorm van ↑'t
- Raod
Deze vorm huuert me op 't Mofers praktisch nimmieë, meh kump van oearsprónk waal veur in det dialek. Ouchal kump 't van oearsprónk veur in Mofert, allewiel veultj 't neet aan es Mofers, mer es boetedörps. 't Gebroek daovan wuuert aafgeraoje veur 't feit det 't verwarrendj kan zeen veure luuj.
- Aafbraeking
- det
- Zagswies
- Det waas drie oere wie oos Mrie heim aankoom.
Persuuenlik veurnaamwaord bewirk
Lemma bewirk
det /dæt/ (liaison: /dæd/)
- (nominatief, derdje persoean, inkelvaad) verwies nao e veurwerp det of 'n zaak die neet dao is wo m'n euver kaltj
- (synoniem) (nominatief, derdje persoean, inkelvaad, vrouwelik) anger waord veur zie
- Raod
"det" is 'nen algemeine vorm veure vrouwelike veurnaamwäörd "het" en "zie" mit es objeksvorm "dem", in 't biezunjer verwies 't trögk nao vrouwlje die me mit "doe" aansprik.
- Aafbraeking
- det
- Verwantje wäörd
- Zagswies
- det van mich/dich/...
- mien/dien/... vrouw
- mien/dien/... dochter
- Det van mich woontj noe in Amsterdam; det haet dao gestudeerd.
- Vermeljing
- Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 99.
Taofel bewirk
inkelvaad | mieëvaad | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1e pers. | 2e pers. | ↑2e pers. | 3e pers. m. | 3e pers. v. | 3e pers. ó. | 1e pers. | 2e pers. | 3e pers. | ||
nom. | sjrif | ich ↓iche |
doe | geer | hae dae |
het det die ↑zie |
det | veer | geer | zie die |
IPA | /ɪç/ /ɪçe/ |
/dú:/ | /ʝé:r/ | /hɛ́:/ /dɛ́:/ |
/hæt/ /dæt/ /dì:/ /zí:/ |
/dæt/ | /vé:r/ | /ʝé:r/ | /zí:/ /dì:/ | |
acc. | sjrif | mich | dich tich |
uch | dem 'm |
ós | uch | häör | ||
IPA | /mɪç/ | /dɪç/ /tɪç/ |
/øç/ | /dæ̀m/ /ə̽m/ |
/ʊs/ | /øç/ | /hœ́:r/ | |||
↑loc. | sjrif | mienentj | dienentj | eurentj | zienentj | ozentj | eurentj | häörentj | ||
IPA | /mí:neɲ̊c/ | /dí:neɲ̊c/ | /ø̀:reɲ̊c/ | /zí:neɲ̊c/ | /ó:zəɲ̊c/ | /ø̀:reɲ̊c/ | /hœ́:reɲ̊c/ | |||
†dat. | sjrif | meer m'r |
deer teer d'r t'r |
uch | dem hem 'm |
ós | uch | häör | ||
IPA | /mé:r/ /mə̽r/ |
/dé:r/ /té:r/ /də̽r/ /tə̽r/ |
/øç/ | /dæ̀m/ /hæ̀m/ /ə̽m/ |
/ʊs/ | /øç/ | /hœ́:r/ | |||
nom. enc. | sjrif | 'ch | toe te se ↓de |
g'r | d'r t'r |
't | v'r | g'r | ze | |
IPA | /ə̽x/ | /tú:/ /tə/ /sə/ /də̽/ |
/ɣə̽r/ | /də̽r/ /tə̽r/ |
/ə̽t/ | /və̽r/ | /ɣə̽r/ | /zə/ | ||
refl. | sjrif | michzelf | dichzelf | uchzelf | zichzelf | ószelf | uchzelf | zichzelf häörzelf | ||
IPA | /mɪçz̥æ̀le̽f/ | /dɪçz̥æ̀le̽f/ | /øçz̥æ̀le̽f/ | /zɪçz̥æ̀le̽f/ | /ʊz̥æ̀le̽f/ | /øçz̥æ̀le̽f/ | /zɪçz̥æ̀le̽f/ /hœ́:rzæ̀le̽f/ |
In anger spraoke bewirk
[1]
Voogwaord bewirk
Lemma bewirk
det /dæt ~ de̽t ~ də̽t/
- (óngersjikkendj) lèdj 'ne veurwerpszats in (sónger vaste beteikenis, allein nao oetdrökkinge van zekerheid)
- Hae zag det 't e perbleem veur 'm waas.
- (óngersjikkendj) lèdj 'nen óngerwerpszats in (sónger vaste beteikenis, allein nao oetdrökkinge van zekerheid)
- Des toe mich sjrieve wils, maak mich hieël bliej.
- (óngersjikkendj) lèdj 'ne predikatieven of attributieve zats in (sónger vaste beteikenis, allein nao oetdrökkinge van zekerheid)
- De ónzekerheid, det 't te laat kós zeen, verangerdje dem zie laeve.
- (óngersjikkendj) drök 't gevolg van 'n hanjeling of 'n gebeurtenis oet
- Hannes kreeg zónne slaag in zie gezich det t'r taenge d'n ieskas vloog.
- (óngersjikkendj) guuef 't inj of de meining aan van 'n hanjeling
- Gae mich d'n doorslaag 'ns det ich de ries aafsjöd.
- (óngersjikkendj) guuef winselikheid aan, van aadshaer oet same mitte kónjunktief
- Det t'r in vree roew haet.
- Det t'r mich krieg! Ich verrèk hie vanne kaaj.
- Raod
Es dit voogwaord volg op e veurzitsel wuuert 't dao-aan vas gesjreve: sónger + det = sóngerdet: Ich móch 'm waal al, sóngerdet ich daoveur gezeen haw.
Es voogwaord kump gèn thornversjuving veur, mit oetzunjering nao 'n -t(j). 't Is gewuuen dees versjuving neet oet te sjrieve: Hae wètj det waat t'r zaet neet waor is.
- Aafbraeking
- det
- Synoniem
- [5] (naevesjikkendj) veur te
- Aafleijinge
- achterdet, biedet, boetedet, doordet, ieërdet, indet, mitdet, naodet, ofdet, ómdet, sóngerdet, toetdet, veurdet, wiedet, wodet, zoeadet
- Vermeljing
- Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 99.
Verveuging bewirk
voogwaord | persoean | |||
---|---|---|---|---|
vrie | sjrif | det | ||
IPA | /dæt/ | /dæd/ | ||
2 iv. | sjrif | des | te se | |
IPA | /dæs/ | /(t)e/ | ||
2 mv. | sjrif | detj | g'r | |
IPA | /dæc/ | /çe̽r/ |
- Raod
Naeve de vorm des huuert m'n allewiel ouch de vorm dets.
In anger spraoke bewirk
[1]
[5]
- Frans: pour que, afin que, afin de
- Ieslandjs: þannig að
- Ingels: so that, in order that, in order to
- Nederlandjs: zodat, opdat
- Pruus: damit, sodass
- Spaans: para que
- Zweeds: så att, så
[6]
- Nederlandjs: moge